पाटेश्वर येथील प्राचीन शिवमंदिर(जि.सातारा)

पाटेश्वर येथील प्राचीन शिवमंदिर
(जि.सातारा)

!! शिवलिंगांचे साक्षात साम्राज्य !!

आख्यायिका :
असं म्हणतात पाटेश्वरला निघताना १ गोणी तांदूळ घेऊन सोबत गेलात
आणि प्रत्येक पिंडीवर २ दाणे ठेवले तर तांदूळ संपतील पण पिंडी संपणार नाहीत

सातारा शहरापासून केवळ १५ किलोमीटर अंतर ,
घनदाट झाडीचा प्रदेश , अल्लडपणे उड्या मारत जाणारे धबधबे ,
सातत्याने ऐकू येणारे मोरांचे आवाज आणि
वाटेवर दिसणारी हजारो शिवलिंगे...

ही वाट आपल्याला श्री पाटेश्वराच्या मंदिराकडे घेऊन जाते.
सातारा शहरापासून १० किलोमीटरवर असलेल्या देगांव गावापासून
पाच किलोमीटरवर अंतरावर असलेले पाटेश्वर
समुद्रसपाटीपासून तीन हजार फूट उंचीवर आहे.

देगांवनंतर दोन किलोमीटर अंतरानंतर या ठिकाणी पायीच जावे लागते.
पाटेश्वराच्या डोंगरात असलेली हेमाडपंथी लेणी वास्तुशिल्पाचे आदर्श नमुने आहेत.
डोंगरावरच्या घनदाट झाडीत महाकाय आकाराची शेकडो शिवलिंगं आहेत.
मोठ्या पिंडींवर अनेक छोट्या पिंडी कोरलेल्या दिसतात.
यातल्या प्रत्येक पिंडीचा आकार , रचना आणि नक्षीकाम वेगवेगळे आहे.

लेण्यांमधील नंदीच्या मूर्तीही अतिशय वेगवेगळ्या आहेत.
गाडीचा मार्ग संपल्यावर घनदाट झाडीतून चालायला सुरुवात केल्यावर
डोंगराच्या कपारीत रिद्धीसिद्धी सोबत असलेली गणेशाची सुंदर मूर्ती दिसते.
थोडसं पुढे गेल्यावर निळ्याशार पाण्याचं ,
कमळांच्या फुलांनी भरून गेलेलं सुंदर तळं दिसतं.
या तलावातही अनेक शिवपिंडी आहेत.

हे तळं वर्षभर पाण्याने भरलेलं असतं.
तळ्याच्या बाजूलाच सद् गुरू गोविंदनाथ
स्वामी महाराजांचा समाधी आश्रम आहे.

तळ्याला वेढा घालून मुख्य मंदिराकडे जातानाही दोन्ही बाजूंना अनेक
शिवपिंडी दिसतात.
हा परिसर पाहताना कंबोडियाच्या अंकोर मंदिराची आठवण येते.
मंदिराच्या बाजूला दगडी तटबंदी आहे.
तसेच मोठे दगडी खांब आणि नक्षीदार छत आहे.
मंदिराबाहेर दोन दगडी दीपमाळा आहेत.
मध्यभागी नंदीचे मंदिर आहे.
हा नंदी म्हणजे शिल्पकलेचा उत्कृष्ट नमुना आहे.
४५ फूट उंची असलेल्या या मंदिराचं बांधकाम घडीव
दगडांनी केलेलं आहे. मंदिरात पाटेश्वराची पिंड आहे.

उत्तरेला गणपती आणि दशमालतीच्या समोरासमोर तोंड असलेल्या मूर्ती आहेत.
शंकर आणि शेषधारी विष्णूच्या मूर्तीही दिसतात.

याच परिसरात अष्टभूजा देवीचंही एक मंदिर असून
दक्षिणेला भैरवाची मूर्ती दिसते.
प्रवेशद्वाराजवळ रोकडोबाची मूर्ती आणि मानवी शरीर
असलेला गरुड आहे.
याच परिसरात कार्तिक स्वामी आणि बलिभद्राची मंदिरं आहेत.

सात एकरांपेक्षा अधिक परिसरात असंख्य शिवलिंगं आणि अनेक सुरेख
मूर्ती आढळतात.
मंदिराचं बांधकाम १७०८ ते १७४९ या काळात परशुराम
तारायण अनगळ या प्रसिद्ध वासतुविशारदाने केल्याचा उल्लेख सातारा गॅझेटमध्ये
आढळतो.
पाटेश्वर डोंगरावरून संपूर्ण परिसराचे विहंगम दृष्य दिसतं.
एकीकडे जरंडेश्वर तर दुसरीकडे सज्जनगडाच्या परिसराचा
रमणीय देखावा दिसतो.प्रवास

पाटेश्वर इथे जाण्यासाठी सातारा बसस्टँडवरून देगावला जाणारी बस पकडावी.
खासगी वाहन असल्यास पाटेश्वराच्या पायथ्याशी ठेवावे लागते
जवळच असलेल्या सातारा शहरात जेवण तसंच राहण्याची सोय होऊ शकेल.

http://maharastramandirbynikhilaghade.blogspot.com